Op zaterdag 19 maart 2016 heeft in de refter van het Dominicanenklooster te Zwolle, Assendorperstraat 29 de jaarvergadering plaast van het Vooraziatisch-Egyptsich genootschap 'Ex Oriente Lux'. Deze club met mooie naam (Uit het Oosten komt het Licht) bestaat uit mensen die belangstelling hebben voor de oude ebschavingen van Egypte en het Midden Oosten. Dat is wel van belang nu er zoveel oudheden in Syrië en Irak vernield worden. De club heeft ook belangstelling voor de klassiek oudheid zoals blijkt uit het thema van dit jaar:
Herodotus en het Perzische Rijk
De Griekse geschiedschrijver (ca. 484 – ca. 424 v. Chr.) werd geboren in Halicarnassus in het Perzische rijk en was een tijdgenoot van de Perzische koning Artaxerxes I (465-424). Het Perzische rijk is een centraal thema in zijn werk. Dit thema sluit aan bij het examenthema Grieks 2016 en daarom worden ook niet-leden, zoals scholieren, studenten en docenten, in het bijzonder uitgenodigd voor de middagsessie.
Het programma luidt als volgt:
Ochtendsessie. Alleen voor leden Ex Oriente Lux.
Middagsessie. Open voor belangstellende niet-leden.
13:00 – 13.55 uur: Dr. Wouter Henkelman (École Pratique des Hautes Études, Parijs), Herodotus’ rationalisatie van orale motieven: Smerdis en de Apis, Darius en Cambyses.
Dat Herodotus voornamelijk orale bronnen benutte en dat deze vaak de typische vorm van volksverhalen (folktales) hebben is geen nieuw inzicht, noch dat de geschiedschrijver deze vaak naar eigen goeddunken rationaliseerde en inpaste in zijn narratieve structuur. In het geval van de valse Smerdis (gedood door Darius, Herodotus III 61-75) en het Apiskalf (gedood door Cambyses, Hdt. III 27-29) zijn er echter parallelle tradities, opgetekend door Ctesias, Aelianus, en anderen, waardoor een vergelijking mogelijk wordt. De werkwijze van Herodotus wordt zo duidelijker, maar ook de documentaire waarde van het door hem opgetekende materiaal.
14:00 – 14:40 uur: Prof. dr. Olaf Kaper (Universiteit Leiden), Het verdwenen leger van Cambyses in de Egyptische woestijn (Hdt. III 25-26). De opstand van Petubastis IV in 522 v. Chr. en de opgravingen in de Dakhla Oase.
De Perzische koning Cambyses (530-522) veroverde in 525 v. Chr. Egypte. Hij is vooral bekend doordat hij de heilige Apis-stier gedood zou hebben. Iets minder bekend is dat Cambyses een leger van 50.000 man zou hebben uitgezonden om vanuit Thebe het Orakel van Ammon te veroveren. Het leger verdween in de woestijn en keerde nooit terug. Opgravingen in Amheida in de Dakhla Oase (300 km ten westen van Luxor) leveren nu een verklaring van dit vreemde verhaal.
14:40 – 15:00 uur: Pauze
15:00 – 15.40 uur: Dr. Caroline Waerzeggers (Universiteit Leiden), De Babylonische opstand tegen Xerxes (484 v.Chr.).
Herodotus schreef een vrij uitvoerige verhandeling over Babylonië (I 178-200). Uit Babylonische kleitabletten weten we dat er in het 2e jaar van Xerxes (486-465 v. Chr.) twee opstanden uitbraken in Babylon en omgeving met grote gevolgen voor de lokale elite. In Herodotus lezen we daar gek genoeg niets over, of I 183 moet een vage verwijzing naar deze gebeurtenis zijn. Opstanden onder zijn vader Darius I worden wel genoemd (III 150-160). Latere Griekse auteurs maken weer wel melding van een opstand en grondige verwoesting door Xerxes van de tempels van Babylon.
15.45 – 16:25 uur: Prof. dr. Karel van der Toorn (Universiteit van Amsterdam), De lange arm van Artaxerxes I in Elephantine en Juda.
In Elephantine (bij Assuan in Zuid Egypte) was een Perzisch garnizoen gelegerd, waarin veel Joodse (Judese) soldaten gelegerd waren. Wij kennen die gemeenschap goed dankzij een rijk archief van hoofdzakelijk Aramese papyri uit de vijfde eeuw. Herodotus noemt Elephantine o.a. in II 17 (geografie), II 29-31 (Perzisch garnizoen [waar natuurlijk onze Joden zaten]) en II 69 (eten krokodillenvlees); III 19-20 (er wonen Ichthyophagen [Viseters] die Ethiopisch spreken). Herodotus zegt helaas niets over Juda. Hij zegt wel dat de Syriërs in Palestina de besnijdenis van de Egyptenaren hebben overgenomen (II 104). Hij kan daarbij mede op Judeeërs doelen. Thema van de lezing is de politiek van Perzische koningen als Darius I (522-486) en vooral Artaxerxes I (465-424) in diverse delen van het rijk lokale wetcodices te introduceren. Dit had grote gevolgen voor de Joodse gemeenschappen in Juda en Elephantine.
De kosten voor alleen de middagsessie bedragen € 10,00 per persoon, € 5,00 voor scholieren en studenten. Niet-leden ontvangen dan tevens een gastlidmaatschap voor één jaar (2016). Zij ontvangen dan de nummers van het blad Phoenix en krijgen uitnodigingen voor lezingen in de afdelingen (zie www.exorientelux.nl ).
U kunt zich voor deelname opgeven door overmaking van één van deze bedragen, vermenigvuldigd met het aantal personen waarmee u denkt te komen, op rekening NL82 INGB 0000 229501 t.n.v. Ex Oriente Lux te Leiden, onder vermelding van ‘Studiedag 2016 Zwolle’. Uw storting dient echter in ieder geval uiterlijk op 8 maart a.s. in ons bezit te zijn. Niet-leden dienen zich daarnaast per e-mail op te geven met vermelding van hun volledige adres met, indien van toepassing, vermelding van status: scholier/student + naam van (hoge)school of universiteit. U kunt zich ook via de website aanmelden (exorientelux)
Het is niet mogelijk op de studiedag zelf bij de ingang te betalen. Zij die zich aanmelden krijgen ongeveer een week voor de studiedag een dagprogramma en routebeschrijving toegestuurd. Dat papier geldt als toegangsbewijs; neemt u het dus mee!
