ZWOLLE - De jaarlijkse herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog tijdens de Japanse bezetting (1941-1945), de Indonesische revolutie (1945-1949) en kwestie Nieuw-Guinea (1949-1962) op 15 augustus krijgt in Zwolle een andere invulling vanwege de corona-veiligheidsmaatregelen. Pastoor Ton Huitink houdt een toespraak.
In samenspraak met de gemeente Zwolle heeft de Commissie Herdenking 15 augustus gekozen voor een sobere plechtigheid zonder publiek bij het Indië- en Nieuw-Guinea monument in Park Eekhout. “Het publiek is grotendeels oud en kwetsbaar. Als commissie willen we daarmee geen risico lopen”, verklaart Jeffrey Satoor de Rootas het besluit. Van de alternatieve herdenking en de kranslegging wordt een film gemaakt die op 15 augustus via internet te bekijken is. De geplande grootschalige herdenking is verplaatst naar 2021. Satoor de Rootas: “Het spreekt voor zich dat iedereen die daaraan behoefte heeft op 15 augustus bloemen bij het monument mag neerleggen. Als commissie vragen we wel daarbij de corona-veiligheidsmaatregelen in acht te nemen en anderhalve meter afstand te houden.”
Priesterstudent
Hij is er in geslaagd pastoor Ton Huitink vast te leggen als spreker. “We wilden dat al langer maar omdat op 15 augustus de Maria Processie bij de OLV basiliek is, ging dat nooit. De processie gaat dit jaar niet door, waardoor we Huitink bereid konden vinden.” De loopbaan van de pastoor is bijzonder. In 1958 kwam hij vanuit Indonesië naar Nederland op het schip de Johan van Oldenbarneveldt. Als tiener ging Huitink als priesterstudent naar Nairobi. “Daar kwam ik tot de ontdekking dat ik toch geen priester wilde worden”, vertelt hij. “Ik kwam terug naar Nederland, ging weer thuis wonen en moest op zoek naar een baan.” Die vond hij bij de Gemeentepolitie in Utrecht waarbij hij zich met informatie en inlichtingen ging bezighouden. Een loopbaan die uiteindelijk 21 jaar zou duren. “In die periode heb ik veel verschillende functies gehad en was ik vier jaar actief voor politievakbond ACP. Ik overlegde in diverse regio’s over de reorganisatie van Rijks- en Gemeentepolitie naar Regionale Politie.”
Reorganisatie
Na vier jaar vakbond, keerde Huitink terug bij de politie Utrecht als beleidsmedewerker HRM/personeelzaken. Hij moest het resultaat van het reorganisatie overleg uitvoeren. “Dat was wel lastig, want ik zat ineens aan de andere kant van de tafel.” Bij de politie deed hij de HBO opleiding arbeidsmarktpolitiek en personeel. In die periode begon het bij hem weer te kriebelen om priester te worden. “In 1993 begon ik mijn deeltijdopleiding voor priester. In 2002 ben ik priester geworden. Toen het eenmaal zover was, werd ik in Zwolle geplaatst. Dat had ik zelf nooit bedacht. In het parochiebestuur zat vice voorzitter en toenmalig korpschef Fons Eissens. Dat gaf me bemoediging; hij sprak dezelfde taal. Ik woonde toen in Zwolle-Zuid en werd op een dag gebeld door een pater die ik kende uit Nairobi. Die zei me dat ik eigenlijk altijd wel priester wilde worden, maar geen missionaris. Na Zwolle kreeg ik nog drie benoemingen, waarna ik in 2017 in Zwolle terugkeerde.”
Bescheiden
Dat de herdenking in besloten kring wordt gehouden, is volgens Huitink ook wel een kans. “Indische mensen zijn bijna geruisloos in de Nederlandse samenleving gevoegd. Mijn moeder leerde ook ons bescheiden te zijn, innerlijke beschaving. Niet op de voorgrond treden en geen grote mond. Dat zie ik bij veel Indische mensen. Ze lopen eerder weg of trekken zich terug. De herdenking kunnen we zo heel groot maken in bescheidenheid. Dat je mensen juist onuitgesproken uitdaagt. In onze huidige maatschappij wordt snel veel geluid en kabaal gemaakt. Soms leer je echter meer vanuit de stilte dan vanuit lawaai. Er ontstaat heel krachtige aanwezigheid door stil gebed. Het is niet voor niets dat de deuren van kloosters tegenwoordig worden platgelopen. Ik vind ook dat we verkeerd debatteren. De opzet is vaak iemand anders jouw wil op te leggen. Indische mensen verstaan elkaar beter.”
Gesloten
Huitink wil op de herdenking vooral het verhaal van zijn gezin vertellen. “Mensen die deze periode hebben meegemaakt, leven niet meer of zijn nu hoogbejaard; Indische mensen die buitengewoon gesloten zijn. Zij lopen niet te koop met het verleden of hun ellende. Je ziet nu dat er wat meer wordt geuit, maar als één de mond wat verder open doet, wordt die door anderen weer gesnoerd. Dat zijn gebeurtenissen ‘daar praat je niet over’. Ook mijn ouders hebben veel niet gezegd, maar als gezin hebben we het allemaal wel aangevoeld. Het is de kunst achter de uitgesproken woorden te vinden wat er niet wordt gezegd.”
Spagaat
“We vieren de vrijheid, maar we zitten daarmee ook in een spagaat”, vervolgt Huitink. “Wat is échte vrijheid? In Indië brak net na de Tweede Wereldoorlog de Bersiap periode uit. Dat betekende daadwerkelijk méér ellende. De vijand, de Japanners, werden door de Indonesiërs beschouwd als bevrijders. De oorlog duurde voort: nu niet onder bezetting van de Japanners, maar onder de Indonesiërs zelf, op een heel andere manier. Soekarno deed daar niets aan, die wilde alles wat Europees was het land uit hebben. Zij die bleven, moesten verplicht de Indonesische nationaliteit aannemen en al het werk ging ook naar Indonesiërs. Ik woonde in Semarang, mijn oudste broers gingen er naar school. Eén van beide heeft pas onlangs verteld over zijn ervaringen tijdens de politionele acties. Belanda’s (Nederlanders) moesten opdonderen. Ze hadden er een heel onveilig gevoel.”
Vrijheid
De herdenking is heel belangrijk, vindt de pastoor. “Niet om te blijven steken in het verleden, maar om in de dag van morgen te blijven staan. Het blijft, met name ook voor jongeren, belangrijk te realiseren dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. Voor de Nederlands/Indische mensen is de herdenking van belang, maar dus ook voor de toekomst zodat ook andere mensen kennis van de geschiedenis hebben om naar de dag van morgen te kijken. Hoe we in de realiteit van nu leven, bijvoorbeeld als we kijken naar oorlogskinderen in Griekenland en voedselbanken. Kerken werken daaraan in stilte. Daar doen mensen wat nodig is.”
Volg voor meer informatie de Facebook-pagina van de Commissie Herdenking 15 augustus: @herdenking15augustuszwolle.
