(door Erik-Jan Berends) ZWOLLE/DALFSEN - Een medewerkster van de kringloopwinkel in Dalfsen krijgt in 2007 de roman ‘Asfalt en Horizon’ van Em van Loggen, in 1940 uitgeven bij Arbo Amsterdam, onder ogen. Van deze dummy zijn de eerste twaalf pagina’s gedrukt, maar de volgende 294 zijn ‘blanco’. Een zekere Lukas Hageman blijkt op die pagina’s zijn Zwolse oorlogsherinneringen aan het papier te hebben toevertrouwd.
De ‘blanco’ pagina’s zijn heel fijn en vol geschreven met een kroontjespen. Uit de tekst blijkt dat de schrijver werkte op de Groente – en Fruitveiling bij het station in Zwolle. Na een omweg wordt duidelijk dat het een zekere Lukas Hageman is geweest. Inmiddels is ook bekend dat hij is geboren op 10 augustus 1880 en op 15 mei 1902 is gehuwd met Lammigje Post, geboren op 30 november 1880. Als jongste van het gezin, geboren aan de zuidkant van Zwolle maar nu wonend aan de noordkant aan de Hogenkampsweg, moest hij dagelijks voor zijn ouders de twee koeien, twee varkens, geiten, kalveren en de groente – en fruitkwekerij zorgen. Maar zijn aandacht ging vooral uit naar zijn bloementuin, waarin hij een rotstuin heeft aangelegd met allerlei soorten rots – en vetplanten, een reuze zonnebloem, grote cactussen en bloeiende aloë’s. Zijn broers trokken meer naar de stad, maar Lukas genoot van thuis, van het vee, de groente, de bloemen en van het weidse land naar het noordwesten, de Aa, de weilanden, het landgoed Kranenburg en de jaargetijden. In augustus 1945 gaat Lukas met pensioen en heeft het voornemen en de tijd om zijn jeugd en de vijf oorlogsjaren te beschrijven. Door papierschaarste in die jaren heeft hij dankbaar gebruik gemaakt van een oud cahier en deze dummy van voor 1940. Zo beschrijft hij onder meer hoe hij het begin van de oorlog in Zwolle heeft ervaren:
‘10 Mei 1940, vijf uur in den morgen, blauwe onbewolkte lucht, helderen zonneschijn. Het zal een mooie zonnige dag worden, in opgewekte stemming zal ik aan het werk gaan, een paar keer goed aanpakken en dan is de groente - en bloementuin fijn in orde. Uit de verte geronk van vliegtuigen, er komt een groep van ongeveer twintig vliegmachine’s, Duitsche bommenwerpers en jagers over, spoedig volgen weer eenige groepen. We denken dat deze naar Engeland zijn geweest en dat men daar een slechte nacht zal hebben gehad. Uit het Noorden een doffe knal, we denken dat een vliegtuig per abuis een bom heeft laten vallen. Uit het oosten weer een knal, daarna ook uit het zuiden. We worden al wat onrustiger totdat er iemand komt die zegt dat de Nederlandsche soldaten bruggen opblazen, die bij Hasselt. die over de Vecht en bij Zwolle, de Duitsche legers zouden Nederland zijn binnengetrokken, om twee uur waren ze reeds voorbij Enschede. Vlug naar het radiotoestel en het blijkt de waarheid te zijn. De radio deelt mede waar de moffenlegers zijn, waar door hun vliegtuigen parachutisten worden uitgeworpen, enz. Tusschen deze berichten door wordt de Nederlandsche bevolking aangespoord moed te houden en rustig te blijven, verder worden gramafoonplaten gedraaid, meest vaderlandsche liederen en marschmuziek.’
De bijzondere aantekeningen zijn via een kleindochter van Lukas Hageman bij de kringloopwinkel terechtgekomen. Hoewel de naam Hageman wel in Zwolle voorkomt, zijn er verder nog geen familieleden getraceerd of mensen die hem hebben gekend. Wie nog wel herinneringen heeft aan deze bijzondere auteur, wordt verzocht contact op te nemen met de redactie van de Swollenaer:
redactie.swollenaer@brugmedia.nl of 06-158 81 952.
