ZWOLLE - Wie zijn of haar kennis van de Zwolse taal nog eens wil toetsen, moet snel zijn. Bij het Historisch Centrum Overijssel (HCO) wordt op donderdag 23 maart het zeventiende en tevens laatste Groot Zwols Dictee gehouden. Minke Kraijer, hét gezicht van de taaltoets, stopt ermee.
En nee, het dictee krijgt geen vervolg. “Misschien jammer”, zegt Kraijer nuchter. “Maar het is nu de goede tijd om te stoppen want het is nu nog leuk. Als er niet veel mensen meer komen, ben je te laat opgehouden. Ik kan nu met een tevreden gevoel terugkijken. Ik ben heel erg dankbaar dat we de laatste zes jaar een (hoofd)sponsor hadden: drie jaar catering Feest & Culinair en drie jaar Stichting Abracadabra. Anders hadden we na elf jaar dictee al moeten stoppen.” Ze beseft dat het dictee wel een beetje haar ‘kindje’ is. “Ik zou ook niet weten wie het zou kunnen overnemen. Dat de Zwolse taal ooit verloren gaat, is wel zonde. Het mooiste zou zijn dat het op school zou worden gegeven.” Veel mensen kennen Kraijer van de dialectrubriek Pennestreken, die ze in 1996 begon in de Zwolse Courant en tot 2006 schreef. In 2000 begon ze met Zwolse Praot in weekkrant de Peperbus, een column in dialect waarmee ze in januari is gestopt. “Ik hoop dat een andere Zwolse dialectschrijver dat voortzet.” Samen met Hanneke van Vilsteren begon ze in 2000 de Zwolse Taal & Cultuur Cursus. Na drie jaar ging ze daar alleen mee verder. Tijdens het eerste cursusjaar kwam ook het idee voor een dictee ter sprake. “Dat stond los van de cursus. Deelname stond meteen open voor heel Zwolle. Het dictee werd toen gegeven in de raadszaal.”
Wisseltrofee
Kraijer: “Met het samenstellen van de dicteezinnen was het altijd even blokken. Ik moest er echt voor gaan zitten om veel moeilijke Zwolse woorden in de zinnen te krijgen.” De trofee de ‘Wieze oele’ ging elk jaar naar de winnaar van het dictee. Deze uil is gemaakt door de Zwolse beeldhouwer Jan Scholte die een aantal jaren geleden is overleden. Kraijer en Scholte hadden een bijzondere band. Beiden hadden iets met het huis Westerveldstraat 10. Scholte woonde er eerst met zijn ouders, daarna kwamen de grootouders van Kraijer er te wonen. Het huis was tevens het geboortehuis van Kraijer.
Aanmeldingen
Ook deze allerlaatste editie bestaat het Groot Zwols Dictee uit vijf zinnen, zo’n vijftien moeilijke woorden en een stuk of zes uitdrukkingen. “Alles is klaar”, volgens Kraijer. “We hebben inmiddels al meer dan vijftig aanmeldingen. Aanwezig zijn onder anderen ook burgemeester Henk Jan Meijer, gedeputeerde Eddy van Hijum, directeur HCO/IJsselacademie Arie Slob en oud-directeur HCO/IJsselacademie Bert de Vries. Na afloop is er een hapje en een drankje en pianist Rik Elings zorgt voor de muzikale omlijsting.”
Schrijfwedstrijd
Kraijer begon ooit met het schrijven van verhaaltjes voor kinderen en volgde daarvoor ook een aantal jaren cursus in Amsterdam. “Men zei toen dat je ervoor moest zorgen dat je in de Donald Duck kwam. Ik heb een verhaal ingestuurd, maar dat was eigenlijk te groot. Het is uiteindelijk wel geplaatst, in twee delen.” Bij uitgeverij Kluitman verscheen in 1997 van haar hand ‘De Spaghettislang’. Daarna deed ze mee aan een schrijfwedstrijd in dialect van de IJsselacademie. Die bracht een boek uit van de beste ingezonden verhalen. Door een artikel in de krant werd Kraijer gevraagd door de IJsselacademie om bij het werkverband dialect te komen en werd ze tevens gevraagd door de Dialectkring Zwolle om daar de groep te komen te versterken. “Vanaf die tijd ben ik me toen goed gaan verdiepen in de Zwolse taal.”
Russisch
Haar interesse voor taal begon in feite met een cursus Russisch op de Volksuniversiteit. “Volgens de overlevering zou ik nog Russische voorouders hebben. Op de radio hoorde ik medio de jaren negentig tijdens een programma van de Vara een oproep wie met Mennonieten wilde corresponderen. Ik heb daarop gereageerd. Via dit contact hoopte ik sneller Russisch te leren schrijven. Dat bleek echter niet het geval, doordat de man waarmee ik correspondeerde Russisch en Nederdiets door elkaar schreef.”
Op haar veertigste begint Kraijer te schrijven. “Waarmee ik ben begonnen, eindig ik nu in feite ook weer mee. Ik heb teksten voor twee prentenboeken klaarliggen om naar een uitgever te sturen en ben op dit moment ook weer met een kinderboek bezig. Naast het schrijven van kinderboeken wil ik tussendoor schrijven voor volwassenen over de historie van Zwolle. Daar was ik al mee bezig en in het voorjaar wordt mijn boek ‘Zo was Zwolle, in de jaren ’50, ’60, ’70’ uitgegeven door Uitgeverij Waanders & de Kunst.”
Schrijfwijzer
Het zeventiende en laatste Groot Zwols Dictee bij het Historisch Centrum Overijssel (HCO) aan de Van Wevelinkhovenstraat begint op 23 maart om 19.30 uur; de zaal gaat om 19.00 uur open. Aanmelden kan bij Albert Bartelds van de IJsselacademie: abartelds@ijsselacademie.nl of Minke Kraijer: minkekraijer@hetnet.nl. Ook is er een schrijfwijze aan te vragen bij de IJsselacademie.
