ZWOLLE - Op 9 februari 2019 vond tijdens het Busbrug Festival de officiële opening van de Schuttebusbrug en het nieuwe busstation plaats. De Schuttebusbrug is een iconische brug geworden. Een paar honderd meter verderop naar het oosten staat nóg een iconische brug: de Hoge Spoorbrug uit 1883.
Geen omweg
Ook eind 19de eeuw was er sprake van een verbetering / uitbreiding van het knooppunt Zwolle en kreeg de stad een slim ontworpen brug. In 1875 werd er door de Staat namelijk een wetsvoorstel ingediend om voor staatsrekening spoorweglijnen aan te leggen. In dit voorstel was ook de lijn Zwolle-Almelo opgenomen. De aanleg van deze spoorlijn betekende een verbreding van het spoor bij het buurtschap Schelle. Een normale spoorweg overgang was daardoor niet meer mogelijk. De bewoners van Schelle, Oldeneel en Ittersum zouden een grote omweg moeten maken om Zwolle te bereiken. Het gemeentebestuur eiste bij de rijkscommissie die de spooraanleg begeleide dat er op andere wijze een verbinding tussen Zwolle en de buurtschappen zou komen. In 1877 noemde men voor het eerst de optie van een spoorbrug. Na onderhandelingen werd het geen verkeersbrug maar een voetgangersbrug. Een jaar later werd er met het ontwerp van de brug begonnen.
Er werd gesproken over een hangbrug van 108 meter lang en 3.80 meter breed. De brug werd bereikbaar door opritten. De Staat verzocht de gemeente Zwolle om het onderhoud voor deze opritten voor haar rekening te nemen. De brug zelf, met de stenen landhoofden, bleven bij de Staat in onderhoud. Op 23 april 1883 melde het gemeentebestuur dat de brug gereed was. Het was een bijzondere brug geworden en het is niet voor niets vanaf 1990 aangewezen als rijksmonument.
Unieke lensligger
In de 19de eeuw waren de opvattingen over architectuur ingrijpend gewijzigd. Nieuwe materialen zoals beton en gietijzer gaven architecten en ingenieurs andere en meer mogelijkheden. Bij de Hoge Spoorbrug is er enerzijds sprake van het gebruik van destijds moderne technieken en materialen en anderzijds de in traditioneel in baksteen en natuursteen uitgevoerde landhoofden. De brug zelf is uitgevoerd in wellijzer of puddelijzer en is opgebouwd uit vakwerkliggers met een neerwaarts gebogen bovenrand en een opwaarts gebogen onderrand. Deze randen snijden elkaar bij de opleggingen. De vorm die zo ontstaat lijkt op een lens en wordt daarom lensligger genoemd. Het type is een uitvinding van spoorwegingenieur August Pauli. Door deze uitvinding konden bruggen met relatief slanke profielen en ranke constructies gebouwd worden. In Duitsland en Engeland zijn verschillende spoorwegbruggen gemaakt met lensliggers. In 1990 zijn, bij de aanleg van de Van Karnebeektunnel, de opritten gewijzigd. Een jaar later werden de landhoofden gerestaureerd. De Hoge Spoorbrug verkeerde toen in slechte staat. Groot onderhoud was noodzakelijk. In 1993 werd de Hoge Spoorbrug gerestaureerd. Zwolle mag trots zijn op deze unieke brug. In Nederland komt dit type alleen in Zwolle voor.
Tekst: afdeling Erfgoed gemeente Zwolle
